"ภาวะน้ำท่วมปอดแมว" คืออะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร ต้องรักษาอย่างไร
จากข่าว"น้องซากิ" แมวสายพันธุ์บริติช ช็อตแฮร์ เพศเมียอายุ 10 ตายหลังจากอาบน้ำจากร้านแห่งหนึ่ง โดยในท้ายที่สุดมีการสรุปสาเหตุการตายว่าเกิดภาวะน้ำท่วมปอด จึงทำให้เกิดความสงสัยว่าภาวะน้ำท่วมปอดในแมวนั้นเป็นอย่างไร เกิดขึ้นได้อย่างไร และจะรักษาอย่างไร
ภาวะน้ำท่วมปอดในแมวคืออะไร
ภาวะน้ำท่วมปอด คือ การสะสมของของเหลวผิดปกติในเนื้อเยื่อ ทางเดินหายใจ หรือถุงลม (ถุงเล็กๆ ในปอด) ซึ่งอาจเกิดร่วมกับความผิดปกติของระบบไหลเวียนโลหิต เช่น ภาวะหัวใจล้มเหลว หรือเกิดจากปฏิกิริยาภูมิแพ้หรือโรคติดเชื้อบางชนิด การกระทบกระแทกที่ศีรษะอาจทำให้เกิดภาวะน้ำท่วมปอดในแมวได้
ภาวะน้ำท่วมปอดเกี่ยวข้องกับสาเหตุหลายประการ โดยทั่วไปแบ่งออกเป็นสองกลุ่มคือ เกิดจากหัวใจและไม่เกิดจากหัวใจ สาเหตุที่เกิดจากหัวใจรวมถึงโรคหัวใจทุกชนิดที่ทำให้ของเหลวสะสมในปอด โดยปกติแล้วจะเป็นโรคที่ส่งผลต่อการทำงานของด้านซ้ายของหัวใจ เนื่องจากความล้มเหลวของด้านซ้ายนี้เกี่ยวข้องโดยตรงกับการสะสมของของเหลวในปอด พิจารณาสาเหตุที่พบบ่อยต่อไปนี้
- โรคลิ้นหัวใจเรื้อรัง (โดยเฉพาะลิ้นหัวใจไตรคัสปิดหรือลิ้นหัวใจด้านซ้าย): โรคนี้ทำให้ลิ้นหัวใจทำงานผิดปกติ ส่งผลต่อการไหลเวียนของเลือดและอาจนำไปสู่ภาวะน้ำท่วมปอด
- กล้ามเนื้อหัวใจหนาตัวในแมว (Hypertrophic cardiomyopathy): เป็นโรคหัวใจที่พบได้บ่อยในแมว ทำให้กล้ามเนื้อหัวใจหนาขึ้นและอาจกีดขวางการไหลเวียนของเลือด
- กล้ามเนื้อหัวใจขยายตัวในสุนัข (Dilated cardiomyopathy): เป็นโรคหัวใจที่พบได้บ่อยในสุนัข ทำให้กล้ามเนื้อหัวใจบางลงและขยายตัว ส่งผลต่อการสูบฉีดเลือด
สาเหตุที่ไม่เกี่ยวข้องกับหัวใจที่พบได้บ่อยอื่นๆ ได้แก่
- มะเร็งปอด: เนื้องอกในปอดอาจกดทับหลอดเลือดและทางเดินหายใจ ทำให้เกิดการสะสมของของเหลวในปอด
- ถูกไฟฟ้าช็อต: กระแสไฟฟ้าอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อปอดและหลอดเลือด
- การกระทบกระแทกที่ศีรษะ: อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บที่สมองและส่งผลต่อการทำงานของระบบหายใจ
- อาการชัก: การชักอาจทำให้ระดับออกซิเจนในเลือดลดลงและความดันโลหิตสูงขึ้น ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะน้ำท่วมปอด
- การบาดเจ็บที่ปอดเฉียบพลัน: เป็นภาวะที่ปอดอักเสบอย่างรุนแรงและเกิดขึ้นอย่างฉับพลัน
- ARDS (Acute Respiratory Distress Syndrome): เป็นภาวะที่ปอดอักเสบรุนแรงและเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ทำให้ปอดไม่สามารถแลกเปลี่ยนก๊าซได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อาการของสัตว์เลี้ยงที่มีภาวะน้ำท่วมปอดคือ
- ไอ: เสียงไอเป็นหนึ่งในอาการบ่งชี้ที่พบบ่อยในสัตว์เลี้ยงที่มีภาวะน้ำท่วมปอด
- หายใจลำบาก: อัตราการหายใจเพิ่มขึ้น หรือหายใจลำบาก เช่น หายใจเร็ว หายใจแรง หรือหายใจอ้าปาก
- ลิ้นและเยื่อบุในช่องปากซีด: สีของลิ้นและเยื่อบุในช่องปากอาจเปลี่ยนเป็นสีฟ้าหรือซีด ซึ่งบ่งบอกถึงการขาดออกซิเจนในเลือด
- อ่อนเพลีย: สัตว์เลี้ยงอาจมีอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย และไม่อยากเคลื่อนไหว
- หมดสติ: ในกรณีที่รุนแรง สัตว์เลี้ยงอาจหมดสติได้
วิธีการรักษาภาวะน้ำท่วมปอดในแมว
การรักษาภาวะน้ำท่วมปอดในสัตว์เลี้ยงขึ้นอยู่กับสาเหตุเป็นหลัก เนื่องจากการรักษาโรคต้นเหตุเป็นแนวทางหลักในทุกกรณี อย่างไรก็ตาม มีแนวทางการรักษาแบบครอบคลุมที่ประกอบด้วยสามขั้นตอนหลัก:
- การรักษาเสถียรภาพของสัตว์เลี้ยง: สัตว์เลี้ยงส่วนใหญ่ที่มาพบแพทย์จะมีอาการอึดอัดหายใจ โดยทั่วไปจะได้รับการรักษาด้วยการให้ออกซิเจนและยาเพื่อช่วยให้ผ่อนคลาย เพื่อให้ร่างกายสามารถรับออกซิเจนได้อย่างเพียงพอ
- การลดภาวะน้ำท่วมปอด: การใช้ยาขับปัสสาวะและยารักษาอื่นๆ สามารถช่วยกำจัดของเหลวออกจากปอดได้ (อย่างน้อยในระยะเวลาหนึ่ง)
- การรักษาสาเหตุต้นเหตุ: แนวทางการรักษาสามขั้นตอนนี้จะนำไปสู่การรักษาโรคต้นเหตุ หากขาดขั้นตอนนี้ สัตว์เลี้ยงอาจมีอัตราการรอดชีวิตต่ำ
เมื่อไม่สามารถระบุสาเหตุของภาวะน้ำท่วมปอดได้ หรือเมื่อพิจารณาแล้วว่าไม่สามารถรักษาได้ ยังคงมีวิธีการบางอย่างที่ยอมรับกันดีในการควบคุมการสะสมของของเหลวในเนื้อเยื่อปอด ยาขับปัสสาวะเป็นยาหลักในการรักษาในกรณีเหล่านี้ เช่นเดียวกับยารักษาอื่นๆ เพื่อควบคุมปัญหาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับโรคต้นเหตุ
ตัวอย่างเช่น โรคหัวใจส่วนใหญ่ในสัตว์เลี้ยงถือว่าสามารถควบคุมได้แต่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ โรคเรื้อรังเหล่านี้อาจต้องได้รับการรักษาในระยะยาวด้วยยาขับปัสสาวะร่วมกับยารักษาโรคหัวใจอื่นๆ
