ห้องส่วนตัวของลูก
นพ.ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์
จิตแพทย์แผนกจิตเวช
โรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์
Q ควรมีห้องส่วนตัวให้ลูกเมื่อไหร่ดีคะ ตอนนี้ลูกอายุ 8 ขวบ ร้องอยากมีห้องส่วนตัวแล้ว ลังเลว่าเขาเด็กเกินไปหรือเปล่า อีกอย่างหากลูกมีห้องส่วนตัวแล้ว ก็กลัวว่าจะดูแลเขาได้ไม่ทั่วถึง
เรื่องดูแลเขาไม่ทั่วถึงไม่ใช่ประเด็นกระมังครับ สมัยนี้แล้วเขาทำอะไรสารพัดลับหลังพวกเราพ่อแม่ได้เสมอ ไม่ด้วยสมาร์ทโฟนบนฝ่ามือตัวเอง ก็สมาร์ทโฟนของเพื่อนที่มีน้ำใจแบ่งปัน ด้วยแท็บเล็ตของใครสักคนที่โรงเรียน ทำได้ตลอดเวลา 24 ชั่วโมงและคุณครูก็ไม่สามารถตามจับหรือทำอะไรได้
ประเด็นเป็นเรื่องความสามารถในการดูแลตนเอง และความสามารถในการทำนายอนาคตมากกว่า ทำแบบนี้จะเกิดอะไร ไม่ทำแบบนี้จะเกิดอะไร
สมมติว่าคุณแม่เลี้ยงลูกอย่างดีที่สุดมา 8 ปีแล้ว นั่นคือเขาดูแลร่างกายและของใช้สำหรับร่างกายตนเองได้ อาบน้ำ แปรงฟัน กินข้าว เก็บเสื้อผ้า ซักตากเสื้อผ้า เก็บที่นอน ซักตากที่นอน เก็บรองเท้า ซักตากรองเท้า ดูแลหนังสือเรียนและเครื่องเขียน นี่เป็นขั้นที่ 1
สมมติว่าเขาดูแลพื้นที่ทางภูมิศาสตร์รอบตัวได้ นั่นคือเก็บโต๊ะทำงาน เก็บข้าวของในตู้ตนเอง พับเสื้อผ้าเรียบร้อย สมมติว่าเขาดูแลพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ที่กว้างขึ้นได้ นั่นคือช่วยทำงานบ้าน เก็บโต๊ะอาหาร ล้างถ้วยล้างจาน เก็บขยะทิ้งขยะ กวาดบ้านถูบ้าน สมมติว่าทั้งหมดนี้เขาทำได้ดีพอสมควร ไม่มีอะไรที่เรียกว่าสมบูรณ์ แต่มีอะไรที่เรียกว่าสมควร เหล่านี้จะเป็นตัวประกันว่าเขาดูแล “ชีวิต” ตนเองได้
งานทั้งหมดที่เล่าให้ฟังตามลำดับต้องการความสามารถในการทำนายอนาคต คือจะทำแต่ละชิ้นเสร็จเมื่อไร ความสามารถในการวางแผนคือจะทำทั้งหมดเสร็จในเวลากี่นาทีหรือกี่ชั่วโมง รวมทั้งการได้ลิ้มรสความสุขที่เกิดจากการทำงานมาก่อนแล้ว เช่นนี้เมื่อแยกห้อง ปิดประตูห้อง ต่อให้ล็อคประตูห้อง คุณพ่อคุณแม่วางใจได้ว่าเขาดูแลตัวเองได้หลังประตูบานนั้น
คือความสามารถในการดูแลตนเองและความสามารถในการทำนายอนาคต ทำอะไรจะเกิดอะไร และไม่ทำอะไรจะเกิดอะไร ความสามารถนี้ไม่เกิดจากการเรียนหนังสือ เพราะการเรียนหนังสือที่โรงเรียนของเรานั้นเป็นการเรียนวิชาทีละวิชาอย่างแยกส่วน และแต่ละวิชาที่เรียนนั้นไม่เกี่ยวกับชีวิตเราเลย
คุณแม่ห่วงอะไร เมื่ออยู่ในห้องคนเดียว เขาจะเอาแต่เล่นเกมจนไม่อ่านหนังสือ ดูเว็บโป๊ สำเร็จความใคร่ด้วยตนเอง แช็ทกับคนแปลกหน้า หรือจะอ่านหนังสือ ท่องหนังสือ ความสามารถที่เขาจะรักษาสมดุลของเรื่องทั้งหมดนี้เกิดจากเขาถูกฝึกมาให้วางแผนและทำนายอนาคตมากน้อยเพียงไร การหิ้วกระเป๋าไปกลับโรงเรียนรายวันจะไม่มีประเด็นเหล่านี้เลย
เราพ่อแม่มีหน้าที่ประเมินว่าเขามีความสามารถดูแลตนเองระดับไหน ถ้าไม่มีก็รีบฝึกให้มี เขา 8 ขวบแล้วถือว่าไม่น้อย อีก 2 ปีก็ 10 ขวบจะฝึกยากมาก อีก 4 ปีจะ 12 ขวบไม่ต้องคิดจะฝึกอีกแล้ว ถ้าคิดว่าเขาดีพอสมควรแล้วก็แยกได้
