เรื่องโดย Localita

รู้กันมานานว่าหากอยากได้ของที่ระลึกเก๋ไก๋ไม่ซ้ำใครในโลก แต่ยังแฝงความดูดี มีสไตล์ ไอเดียเป็นเลิศ แถมใช้งานได้จริง บาร์เซโลนาคือหนึ่งในเมืองที่มิตรรักนักสะสมจะต้องไปเยือนให้ได้สักครั้ง หรือมากกว่าหนึ่งครั้งยิ่งดีใหญ่

เพราะเมืองหลวงแห่งแคว้นคาตาลันทางตะวันออกเฉียงเหนือของสเปนนี้มีเรื่องราวและเสน่ห์ล้นเหลือ จนถือเป็นแหล่งรวมของสะสมเลื่องชื่อลำดับต้นๆ ของโลก และของที่เราจะพาไปชมต่อไปนี้ การันตีได้ว่าน่าสะสมอย่างยิ่ง แถมยังเข้ากับช่วงเทศกาลคริสต์มาสพอดิบพอดี ในร้านขาย ตุ๊กตาปลดทุกข์ (caganer) ที่ตลาดซานตา ลูเซีย คริสต์มาส มาร์เก็ต แหล่งรวมของเก๋ๆ พื้นเมืองของบาร์เซโลนาสำหรับตกแต่งในช่วงเทศกาลโดยเฉพาะ

เมื่อมาร้านนี้คุณจะหาตุ๊กตาตกแต่งตัวจิ๋วได้แทบจะทุกแบบ ตั้งแต่ภูติจิ๋ว (ที่จิ๋วลงไปอีก), นักบุญโจเซฟและพระแม่มารี รวมถึงตุ๊กตาปูนปั้นพระบุตรและเหล่าสรรพสัตว์จำลองฉากการประสูติของพระเยซูคริสต์....แต่แค่นั้นยังอาจจะดูธรรมดาเกินไปสำหรับหน้าเทศกาลอย่างนี้ เพราะของพวกนั้นนักช็อปในยุโรปเขาหาได้ทั่วไป...แต่ร้านค้าตุ๊กตาปลดทุกข์ในตลาดซานตาลูเซียเขาจับคนดังๆ มานั่งปลดทุกข์ให้ลูกค้าและนักท่องเที่ยวที่เดินผ่านไปมาแวะชมพร้อมๆ กับอมยิ้มด้วยความขำ บ้างก็ถ่ายรูปเก็บไว้ดูเล่น แต่ส่วนใหญ่เมื่อมาถึงแล้ว ก็ไม่วายที่จะซื้อกลับไปเป็นของที่ระลึกกันทั้งนั้น

คนดังที่ถูกจับมาทำตุ๊กตาที่ร้านนี้ก็มีตั้งแต่ บารัค โอบามา, สมเด็จพระสันตปาปาเบเนดิคท์ที่ 16, แองเจลา เมร์เคิล นายกรัฐมนตรีหญิงเหล็กแห่งเยอรมัน, ซิลวิโอ แบร์ลุสโคนี นายกรัฐมนตรีอิตาลี, ลูอิส แฮมิลตัน อดีตแชมป์โลกฟอร์มูลา วัน, ดิเอโก มาราโดนา, ไทเกอร์ วูดส์, "เหยินเล็ก" โรนัลดินโญ อดีตดาวเตะขวัญใจทีมเจ้าบุญทุ่มแห่งแคว้นคาตาลัน, ดอน กิโฆเต วีรบุรุษในตำนาน ฯลฯ ในท่วงท่าอิริยาบถแตกต่างกันไป อย่างท่าเบสิคธรรมดาก็จะเป็นท่าของผู้นำประเทศยืนกอดอกดูขึงขัง ที่เมื่อพลิกดูด้านหลังของทุกตัวจะต้องทำภารกิจเดียวกันนั่นคือท่านั่งยองๆ ปลดทุกข์

แม้จะเป็นอารมณ์ขันของคนคาตาลันที่ดูเหมือนจะหมิ่นเหม่ต่อความเชื่อ ศาสนา และขนบประเพณีในความรู้สึกของคนอีกซีกโลกวัฒนธรรม แต่ก็มีหลักฐานว่ามีการค้นพบตุ๊กตาปลดทุกข์เป็นครั้งแรกตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 ตามเรื่องเล่าของคติชนคาตาลันที่เกี่ยวโยงกับศาสนาคริสต์และวิถีชีวิตของคนพื้นเมือง ที่แสดงถึงความมีพลานามัยดีเพราะกินง่ายถ่ายสะัดวก และมีอายุที่ยืนนาน รวมถึงความเชื่อที่เป็นมงคลว่าการมอบตุ๊กตาปลดทุกข์เป็นของขวัญวันคริสต์มาสนั้นจะช่วยปลดปล่อยปัญหาและอุปสรรคของปีเก่าให้หมดไปด้วย

ตุ๊กตาปลดทุกข์รุ่นดั้งเดิมนั้นมีอยู่เพียงไม่กี่แบบ อาทิเช่น นักบวช, ซานตาคลอส, แม่ชี หรืออสูร ต่อมาภายหลังจากยุคปี 1940 ศิลปินนักปั้นก็มีความคิดดัดแปลงจำลองแบบตุ๊กตาให้หลากหลายขึ้น โดยเริ่มทำแบบคลาสสิคเป็นผู้ชายพื้นเมืองสวมหมวกสีแดงนั่งปลดทุกข์ ก่อนจะบรรเจิดเตลิดไปล้อเลียนคนดังๆ ตั้งแต่นักการเมือง ดารา นักกีฬา ไปจนถึงราชวงศ์ชั้นสูงในยุโรปมา จนถึงปัจจุบัน ตุีกตาปลดทุกข์ไม่ได้นั่งยองถ่ายหนักอย่างเดียวอีกต่อไป แต่ศิลปินรุ่นใหม่ยังได้ออกแบบตุ๊กตาถ่ายเบาหน้าเหมือนคนดังแห่งยุคสมัยออกมาวางจำหน่ายเคียงข้างกันแล้วด้วย

เป็นอีกหนึ่งธรรมเนียมที่เปี่ยมอารมณ์ขันของคนคาตาลัน แดนดินถิ่นกำเนิดของเหล่าศิลปินสุดโต่งที่เปลี่ยนแปลงโลกมาจนถึงทุกวันนี้

ขอขอบคุณภาพประกอบจาก Getty Images

อัลบั้มภาพ ตุ๊กตาปลดทุกข์ ของประดับยอดฮิตต้อนรับคริสต์มาส ภาพที่ 7 / 11

ตุ๊กตาปลดทุกข์ ของประดับยอดฮิตต้อนรับคริสต์มาส