น้ำมะตูมชื่นใจได้สุขภาพดี
สมุนไพรแต่ละชนิดถือว่าเป็นสิ่งมหัศจรรย์จากธรรมชาติ ที่มาจากภูมิปัญญาชาวบ้านที่มีการศึกษาค้นพบอย่างชาญฉลาด จนนำไปสู่การปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างลงตัว เพื่อช่วยในการรักษาอาการต่างๆ และดูแลสุขภาพได้ทั้งกายใจ อย่าง น้ำมะตูม ถือเป็นเครื่องดื่มประจำครอบครัวของคนไทยมาตั้งแต่สมัยโบราณกาลที่มีสรรพคุณทางยา และมีคุณประโยชน์ทางอาหารมากมาย ดังนั้น จึงถือได้ว่า มะตูม เป็นพืชสมุนไพรยอดฮิตชนิดหนึ่ง ที่กำลังเป็นที่นิยมของตลาดสมุนไพรมาโดยตลอด และมีผู้บริโภคก็หาซื้อกันอยู่ไม่ขาดสาย
มะตูมเป็นไม้ยืนต้นชนิดหนึ่งที่มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามพื้นที่ เช่น ตูม ตุ่มตัง ส่วนทางภาคใต้จะเรียกกะทันตาเถร ภาคเหนือจะเรียกว่ามะปิน บักตูม หมากตูม จะเป็นภาคอีสาน ลักษณะของมะตูมนั้น ผล จะมีผิวเกลี้ยง เปลือกหนาและแข็ง ตอนที่ผลอ่อนจะมีสีเขียว ถ้าผลแก่จะมีสีเหลือง ในผลมะตูมมีเมล็ดตรงกลางเป็นพู มียางเหนียวใส สามารถนำมาใช้เป็นกาวได้ เนื้อมะตูมมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว เวลานำมาต้มเป็นชาจะมีกลิ่นหอมมาก เวลาสุกเนื้อจะนิ่มเป็นสีเหลืองหอมและมีรสหวานด้วยมะตูมที่เราพบเห็นกันในปัจจุบัน ส่วนมากจะอยู่ในรูปของมะตูมแห้งเป็นแว่นๆ ที่มีขายตามร้านยาแผนโบราณหรือร้านขายสมุนไพรเพื่อสุขภาพ สำหรับผู้ที่รักและห่วงใยสุขภาพส่วนใหญ่จะนิยมนำมะตูมแว่นที่ตากแห้งแล้วมาต้มเป็นน้ำมะตูมที่มีกลิ่นหอม สำหรับดื่มให้ชื่นใจแก้กระหายน้ำ แถมยังให้คุณค่ากับร่างกายที่เป็นประโยชน์อีกมากมายด้วย เช่น เปลือกของรากและลำต้นของมะตูม สามารถลดไข้ และใช้เป็นยารักษาไข้มาลาเรียของคนในสมัยก่อนได้ ช่วยขับลมในลำไส้ รากมีสรรพคุณในการแก้พิษฝี พิษไข้ ช่วยรักษาน้ำดี ใบสด ช่วยในการแก้ไอ ขับเสมหะ หากมีอาการหลอดลมอักเสบเรื้อรังร่วมด้วยก็ให้เอาใบมะตูมดิบๆ มาคั้นเอาน้ำเพื่อนำมาดื่ม ช่วยบรรเทาอาการไอมีเสมหะเรื้อรังให้เบาลงได้ นอกจากนี้ ผลดิบที่แห้งแล้วยังใช้แก้บิด และแก้ท้องเสียในเด็กได้ด้วย ส่วนผลสุกนั้นกลับเป็นยาระบาย ช่วยย่อยอาหารได้ดีโดยเฉพาะในเด็ก
น้ำมะตูมเย็นๆ ยังสามารถทำให้อารมณ์ที่ร้อนรุ่มขุ่นมัวของคุณเย็นลงได้อย่างน่ามหัศจรรย์ พร้อมทั้งเติมพลังให้กับร่างกายในยามที่อ่อนล้า คนสมัยก่อนยังเชื่ออีกว่ามะตูม เป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งที่ควรมีไว้ในบริเวณบ้าน จะสามารถทำให้เกิดกำลังใจ และความมานะพยายามที่จะต่อสู้ฟันฝ่าอุปสรรคต่างๆ ในชีวิตได้
นอกจากที่กล่าวมานี้แล้ว มะตูม ยังมีความเกี่ยวข้องกับพิธีกรรม และพิธีมงคลของไทย อย่างเช่น เวลาเข้ากราบบังคมลาพระเจ้าแผ่นดินไปรับราชการ หรือ ศึกษาต่อ ณ ต่างประเทศ ก็จะได้รับพระราชทานใบมะตูมเป็นสิริมงคล งานสมรสพระราชทานคู่บ่าวสาวก็จะมีใบมะตูมทัดหู การทำน้ำมนต์เพื่อสะเดาะเคราะห์ และการครอบครูก็จะใช้ใบมะตูมเป็นองค์ประกอบในพิธี อีกทั้ง มะตูม ยังช่วยป้องกันสิ่งชั่วร้ายต่างๆ ได้อีกด้วย
